Uitverkochte voorstellingen zijn goed voor het zelfvertrouwen en de clubkas. Maar als de boel al ver vooraf is gevuld, zitten er ook kantjes aan die een beetje kunnen trekken.
Een groot nadeel is dat je vanaf het moment dat de zaal vol zit, alleen nog maar teleurstelling zaait en chagrijn oogst. Hoe langer mensen kunnen vaststellen dat ze iets gaan missen, terwijl ze weten dat anderen juist wél van de partij zijn, des te groter hun frustratie en wanhopiger hun poging om daar iets aan te doen. Een praktijkgevalletje FOMO dat zich vooral richt op degene die de schaarste heeft veroorzaakt. Het mogelijk eigen aandeel in het gemis wordt meestal volkomen genegeerd.
Het zonnige vooruitzicht van uitverkochte voorstellingen wordt namelijk vaak voorafgegaan door een stortbui aan mails, appjes en belletjes van mensen die plots iets lichamelijks mankeren, die geen krant of computer hebben, die recent een sterfgeval hadden, die al jaren je trouwe bezoeker zijn, die alles al van je gezien hebben dus waarom kan deze dan niet, die innig bevriend zijn met of naaste familie van de cast of de crew, die een diep emotionele band met jouw onderwerp hebben, die ineens over een heuse perskaart beschikken of gewoon influencer zijn die jou kunnen maken en breken dus zeg het maar, die zelf ooit iets op toneel hebben gedaan of dat juist hadden moeten doen maar toen niet mochten van hun ouders omdat dat er geen geld voor was, geen kleren om aan te trekken, geen brood op de plank en altijd wind tegen. Alles is geoorloofd om binnen te geraken.
Of het gaat om Mensen uit het Vak of andere Belangrijke Personen die eerder niet op het idee kwamen om te reserveren en dan stomverbaasd zijn als dat nu ineens niet meer zou kunnen. Een beetje gepokt en gemazelde stoelenboer (want dat is onze corebusiness: wij verkopen lege stoelen) houdt daarom altijd een paar plaatsen achter de hand voor dergelijke laatkomers. We moeten wel, we schieten in eigen voet als we de types die over ons voortbestaan beslissen, zouden houden aan de verkoopregels voor gewone stervelingen. Nadeel daarvan is natuurlijk dat je dit deel van de hele heisa in stand houdt: de zogeheten belangrijke te laat-boeker wordt steevast beloond met een vrijkaartje.
Een ander nadeel van te snel een volle bak, is de drukkende werking daarvan op de perceptie: het feit dat je het gelukt is er op tijd bij te zijn, weegt zwaarder dan de voorstelling zelf. Schaarste drukt de kwaliteit, toch zeker de mate waarin die wordt geproefd. En, mensen maken graag deel uit van succes, zelfs dat van anderen. Een volle bak bevestigt de eigen keuze. Andersom werkt dat ook: een half lege zaal voorspelt niet veel goeds.
Oerol is een mooi voorbeeld. Daar zijn altijd meer bezoekers dan lege stoelen, dus op enig moment van de dag maakt het niet uit wat je ziet, als je er maar bij kunt zijn. Tel daarbij op het overleven van de nodige ongemakken – door weer en wind op de fiets op zoek naar de desbetreffende duinpan – en een mens is blij dat-ie het gehaald heeft en verder maakt die voorstelling niet uit, als het maar beweegt. Ooit zag ik op Terschelling hoe tweehonderd mensen in het holst van de kletsnatte nacht in het bos uit hun dak gingen om iets wat normaal gesproken het repetitiehok nooit had mogen verlaten.
Onze nieuwe productie Moeder van den Berg is ruim een maand voor de première uitverkocht. Alle elf geplande uitvoeringen zitten bommetje vol. Twee extra matinees zijn binnen een halve dag uitverkocht en nog steeds is er een wachtlijst voor nog eens twee, drie uitvoeringen. (Ter relativering: het gaat om een beperkte capaciteit van 70 personen per avond. Maar dan nog.)
Daarbij speelt mee dat deze volle zalen goed gevuld zijn met mensen die zich deels mede-eigenaar voelen van het verhaal in de voorstelling: de mensen uit de buurt van de boerderij van Moeder van den Berg en vooral de hele grote familie die zij naliet. Het is hún grootmoeder, overgrootmoeder en betovergrootmoeder, hún gedeeld verleden en daar gaan andere mensen dan een toneelstukje van maken? Dat zullen we nog wel eens zien!
Volle zalen zijn mooi, maar niet altijd goed voor de zaak.
Naschrift: intussen weten we dat ook de meeste mede-eigenaars enthousiast zijn over de voorstelling. In dat geval is het leven prachtig en deze blog een praatje voor de vaak.